Skip to main content

Leiden University archives, Board of Governors, 1815-1877

 Fonds
Identifier: ubl003

Scope and Contents

Het tweede deel van het archief van curatoren van de Universiteit Leiden beslaat de periode van de vestiging van het Koninkrijk der Nederlanden in 1815 tot 1877.

Dates

  • Creation: 1611-1888
  • Creation: Bulk 1815-1877

Creator

Language of Materials

Nederlands, Latijn en Frans.

Conditions Governing Use

Regels die van toepassing zijn bij het raadplegen van dit materiaal kunnen worden gevonden op de website van de Universiteitsbibliotheek Leiden.

Biographical / Historical

Het bestuur van de Universiteit Leiden was bij de stichting in 1575 opgedragen aan een college waarin drie curatoren en vier burgemeesters van de stad Leiden zitting hadden. Pas bij de Bataafse omwenteling in 1795 kwam hierin verandering, toen een nieuw college van curatoren werd ingesteld bestaande uit vijf leden, waarvan drie benoemd door het gewest Holland en de overige twee door de stad Leiden. Dit college bleef voortbestaan tot zijn opheffing tijdens de Franse overheersing in 1811, waarna de Universiteit Leiden onderdeel ging uitmaken van de Keizerlijke Universiteit.

Na de vestiging van het Koninkrijk der Nederlanden werd in 1815 wederom een college van curatoren ingesteld, zij het in sterk gewijzigde vorm. Krachtens de nieuwe bestuurlijke opzet van de universiteit (het zogenaamde organiek besluit van 2 augustus 1815) was de universiteit namelijk niet langer een rechtspersoon met grote bestuurlijke en financiële onafhankelijkheid maar een rijksinstelling. Betalingen werden nu door of namens het departement verricht op basis van een door de koning goedgekeurde begroting; de benoeming van hoogleraren geschiedde door de koning, op voordracht van curatoren. Dit college bestond uit vijf leden, waarvan vier curatoren voor het leven benoemd werden; de vijfde plaats werd ambtshalve bekleed door de voorzitter van het Leidse stadsbestuur De roep om de universiteit aan te passen aan de snel veranderende behoeften van de samenleving leidde in 1876 tot een nieuwe wet op het hoger onderwijs. Ofschoon de bepaling betreffende het lidmaatschap van de burgemeester door het Academisch Statuut van 1876 kwam te vervallen, is in de praktijk de samenstelling van het college van curatoren na 1815 onveranderd gebleven.

Het functioneren van curatoren in de besproken periode wordt behandeld in Otterspeer (1992) en Otterspeer (2005).

Extent

610 nummers (30.5 meter)

Abstract in Dutch

Het tweede deel van het archief van curatoren van de Universiteit Leiden beslaat de periode van de vestiging van het Koninkrijk der Nederlanden in 1815 tot 1877.

Abstract in English

The second part of the curators archive of Leiden University covers the period in between the establishment of the Kingdom of the Netherlands in 1815 and 1877.

Physical Location

Universiteitsbibliotheek Leiden, Bijzondere Collecties

Other Finding Aids

Het archief is toegankelijk via de inventaris van Van de Pol (1934) (zie de elektronische versie hieronder).

Bibliography

  • Pol, E.J. van de, Het archief van Curatoren der Leidsche universiteit. Tweede gedeelte, 1815-1877. 's-Gravenhage 1934.
  • Otterspeer, W., De wiekslag van hun geest. De Leidse universiteit in de negentiende eeuw. Amsterdam 1992 (Hollandse historische reeks, 18)
  • Otterspeer, W., Groepsportret met Dame, dl. 3: De werken van de wetenschap. De Leidse universiteit, 1776-1876. Amsterdam 2005.

General

De archiefstukken kunnen worden aangevraagd op de Leeszaal Bijzondere Collecties via de collectieaanduiding AC2, gevolgd door het nummer in de inventaris.

Processing Information

Het archief werd aanvankelijk bewaard in het Academiegebouw aan het Rapenburg, alwaar een van de vertrekken bestemd was voor de dienst van het college van curatoren. In 1928 werd besloten het archief over de periode 1812-1899 in de Universiteitsbibliotheek te deponeren (waarheen al eerder, in 1920, het oud-archief tot 1811 was overgebracht). In 1933 werd het archief van curatoren over de jaren 1815-1877 tijdelijk gedeponeerd op het Algemeen Rijksarchief, waar het werd geïnventariseerd door E.J. van de Pol.

In het archief van senaat en faculteiten (eveneens berustend op de Universiteitsbibliotheek) bleken nog verschillende stukken aanwezig te zijn die thuishoorden in het archief van curatoren. Deze stukken zijn in 1933-1934 ingevoegd in het archief van curatoren en – deels middels addenda: 303 bis, 317 bis, 373 bis, 578 bis, 582 bis – beschreven in de inventaris (Van de Pol 1934),

In 2001 is van de inventaris van Van de Pol (1934) een elektronische versie vervaardigd die aan deze collectiebeschrijving is toegevoegd. De typografie en de paginering van de gedrukte inventaris zijn losgelaten, de spelling is echter behouden. Per inventarisnummer zijn voorlooptitels ingevoegd (Inhoud, Datering, Vorm, etc.). Enkele kleine correcties zijn stilzwijgend te bestemder plaatse ingevoegd (nrs.160, 225-266, 270-273, 303, 307).

Na 1934 hebben de opeenvolgende conservatoren Westerse handschriften, verantwoordelijk voor het beheer van de statische archieven berustend in de Universiteitsbibliotheek, af en toe archivalia toegevoegd. Deze stukken zijn beschreven in de [ Aanvullingen ]. In de lopende tekst zijn verwijzingen naar deze beschrijvingen opgenomen tussen vierkante haken. De Aanvullingen bevatten verder toelichtingen bij enkele inventarisnummers.

Subject

Title
Collection guide of the Leiden University archives, Board of Governors, 1815-1877 (1611-1888)
Subtitle
Archieven van de Universiteit Leiden - Curatoren, 1815-1877
Author
E.J. van de Pol, 1934 ; Dr. André Bouwman, 2006
Date
2006
Language of description
Undetermined
Script of description
Code for undetermined script
Language of description note
Beschrijving is in het Nederlands

Revision Statements

  • 12 September 2013: latest update

Repository Details

Part of the Leiden University Libraries Archives & Collections Repository

Contact:
Witte Singel 27
Leiden 2311 BG Netherlands
+31 71 527 2857