Scope and Contents
Het archief bestaat uit drie archiefblokken: het archief van het College van Curatoren (1878-1953), het archief van het Kabinet van het College van Curatoren (1930-1953) en het archief van het Bureau van de Universiteit (1910-1953). Het archief van het Bureau van de Universiteit omvat de volgende drie afdelingen: Afdeling Ruimtelijk Beleid, Bouw- en Materiële Zaken (1929-1953), Afdeling Boekhouding (1910-1953) en Bureau Inlichtingen en Inschrijvingen (1928-1953). De archieven omvatten onder meer correspondentie, vergaderstukken en jaarverslagen.
Hoewel in AC3 het archief van het Bureau Inlichtingen & Inschrijvingen is opgenomen, zijn de studenteninschrijvingen zelf te vinden in het archief inzake de Studenteninschrijvingen (1877-1977). Een inventaris hiervan is verschenen in 2001. (CAS 378, 2001)
Een aantal stukken, die betrekking hebben op de geschiedenis van de universiteit tijdens de Tweede Wereldoorlog, is altijd buiten het officiële archief van het College van Curatoren gehouden, vooral om redenen van privacy. Deze zogenaamde Kluisstukken betreffende aangelegenheden inzake de bezettingsjaren 1940-1945
zijn geïnventariseerd door Majoor (1991) en zijn ondergebracht in een apart archiefonderdeel (ACK).
Dates
- Creation: 1830-1953
- Creation: Bulk 1878-1953
Creator
- Universiteit Leiden (Organization)
Language of Materials
Nederlands
Conditions Governing Access
Voor inventarisnummer 2191 gelden beperkende bepalingen. Zie de annotatie bij dit nummer in de inventaris.
Vanaf 1 september 2012 verstrekt de UBL geen reproducties meer van beperkt openbare stukken uit de Leidse universiteitsarchieven aan degene die toestemming tot raadpleging heeft verkregen. Evenmin mag de raadpleger zelf reproducties maken. Indien een reproductie nodig is 'vanwege de vaststelling, uitoefening of verdediging van een recht' wordt een uitzondering gemaakt. De raadpleger moet dan schriftelijk een gemotiveerd verzoek indienen.
Conditions Governing Use
Regels die van toepassing zijn bij het raadplegen van dit materiaal kunnen worden gevonden op de website van de Universiteitsbibliotheek Leiden.
Biographical / Historical
Het bestuur van de Universiteit Leiden was bij de stichting in 1575 opgedragen aan een college waarin drie curatoren en vier burgemeesters van de stad Leiden zitting hadden. Pas bij de Bataafse omwenteling in 1795 kwam hierin verandering, toen een nieuw college van curatoren werd ingesteld bestaande uit vijf leden, waarvan drie benoemd door het gewest Holland en de overige twee door de stad Leiden. Dit college bleef voortbestaan tot zijn opheffing tijdens de Franse overheersing in 1811, waarna de Universiteit Leiden onderdeel ging uitmaken van de Keizerlijke Universiteit.
Na de vestiging van het Koninkrijk der Nederlanden werd in 1815 wederom een college van curatoren ingesteld, zij het in sterk gewijzigde vorm. Krachtens de nieuwe bestuurlijke opzet van de universiteit (het zogenaamde organiek besluit van 2 augustus 1815) was de universiteit namelijk niet langer een rechtspersoon met grote bestuurlijke en financiële onafhankelijkheid maar een rijksinstelling. Betalingen werden nu door of namens het departement verricht op basis van een door de koning goedgekeurde begroting; de benoeming van hoogleraren geschiedde door de koning, op voordracht van curatoren. Dit college bestond uit vijf leden, waarvan vier curatoren voor het leven benoemd werden; de vijfde plaats werd ambtshalve bekleed door de voorzitter van het Leidse stadsbestuur. De roep om de universiteit aan te passen aan de snel veranderende behoeften van de samenleving leidde in 1876 tot een nieuwe wet op het hoger onderwijs.
Vanaf 1875 groeide de Universiteit Leiden sterk, zowel in de studentenaantallen als in het aantal studierichtingen en de bijbehorende voorzieningen. De taak van de secretaris en diens bureau werd steeds omvangrijker. De secretaris van curatoren was tevens het hoofd van het Bureau van de Universiteit en voerde als zodanig het beheer over de financiële en materiële zaken, volgens instructies van het College van Curatoren.
Het functioneren van curatoren in de 19e eeuw wordt besproken door Otterspeer (1992).
Extent
2244 nummers (80 meter)
Abstract in Dutch
Het derde deel van het archief van curatoren omvat een aantal samengevoegde archieven van het College van Curatoren, het Kabinet van het College van Curatoren en het Bureau van de Universiteit. De archieven bevatten onder meer correspondentie, vergaderstukken en jaarverslagen en beslaan de periode 1878-1953.
Abstract in English
The third part of the curators archive combines several components: archives of the Board of Curators, of its Cabinet and of the University Bureau. The archives contain, amongst others, correspondence, minutes and annual reports and cover the period 1878-1953.
Physical Location
Universiteitsbibliotheek Leiden, Bijzondere Collecties
Other Finding Aids
Door het samenvoegen en herordenen van de verschillende archiefblokken in 2001 hebben de inventarissen van Houps (1982) en Suurland (1986) hun actualiteit verloren. Thans geeft de inventaris uit 2001 toegang tot de collectie (CAS 366, 2001) (zie de elektronische inventaris).
Bibliography
- Hardenberg, H., Het archief van Curatoren der Leidsche Universiteit. Eerste gedeelte, 1574-1815. Zaltbommel 1935.
- Houps, F.J.J., Inventaris betreffende het archief van het Bureau Inlichtingen & Inschrijvingen der Rijksuniversiteit te Leiden. Leiden 1982.
- Inventaris van het archief inzake de Studenteninschrijvingen, 1877-1977 (1987). Winschoten 2001. (CAS-inventarissen, 378).
- Inventaris van het archief van het College van Curatoren van de Rijksuniversiteit Leiden (1830) 1878 - 1953. Bew. door Centrale Archief Selectiedienst. Herz. uitg. Winschoten 2001. (CAS-inventarissen, 366).
- Majoor, C.L., Uit de archieven van de Rijksuniversiteit Leiden: Beschrijving van de kluisstukken (1940, 1951 en 1971) betreffende aangelegenheden inzake de bezettingsjaren 1940-1945. Leiden 1991.
- Otterspeer, W. De wiekslag van hun geest. De Leidse universiteit in de negentiende eeuw[Proefschrift Leiden]. S.l. 1992.
- Pol, E.J. van de, Het archief van Curatoren der Leidsche Universiteit. Tweede gedeelte, 1815-1877. 's-Gravenhage 1934.
- Suurland, G. Inventaris van het archief van het College van Curatoren van de Rijksuniversiteit te Leiden , 1909-1928. Leiden, 1986.
General
De archiefstukken kunnen worden aangevraagd op de Leeszaal Bijzondere Collecties via de collectieaanduiding AC3, gevolgd door het nummer in de inventaris.
Processing Information
Bewerking 1986
Het eerste te bewerken archiefblok betrof het Curatorenarchief, 1909-1928. Dit archief, dat deels nog op het Bureau van de Universiteit berustte, deels al was overgebracht naar de Universiteitsbibliotheek, werd geïnventariseerd door G. Suurland (1986). Het archief was gevormd volgens het agendastelsel (chronologisch). Dit houdt in dat de ingekomen en uitgaande brieven werden voorzien van een agendanummer. Het geheel werd ontsloten door alfabetische indexen op de agenda's. Een eerdere poging tot inventarisatie (uit 1983), waarbij gekozen is voor herindeling, werd niet afgemaakt. De chronologische ordening werd daardoor verstoord en was niet meer te herstellen. Er was onvoldoende vernietigd, een ordeningsschema was slechts gedeeltelijk aanwezig en een inventaris ontbrak. Een controle op het ontbreken van archiefgedeelten of -stukken was daardoor niet mogelijk. Toch bestaat de indruk dat alles vrij compleet aanwezig was.
Het beginjaartal is vrij toevallig ontstaan. De oudste archiefstukken aanwezig bij het Bureau van de Universiteit dateerden van 1909. Per 1 januari 1929 werd de administratie gereorganiseerd zodat dit eindjaartal door het archief werd gedicteerd. Geheel volgens de voor de Universiteit geldende vernietigingslijst voor Universiteiten en Hogescholen werden de daarvoor in aanmerking komende stukken vernietigd.
Bewerking 1999/2000
Vier andere archiefblokken - die al enige tijd geleden naar de Universiteitsbibliotheek waren overgebracht, maar daar grotendeels in een voorlopige ordening berustten - werden in 1999/2000 bij de Centrale Archief Selectiedienst te Winschoten (CAS) bewerkt:
- Archiefbescheiden van het College van Curatoren, ,1878-1909 en een deel van de algemene stukken, 1910-1953.
- Archiefbescheiden van drie afdelingen van het Bureau van de Universiteit:
- - Afdeling Ruimtelijk Beleid, Bouw- en Materiële Zaken, 1929-1953.
- - Afdeling Boekhouding, 1910-1953.
- - Bureau Inlichtingen en Inschrijvingen, 1928-1953. Deze stukken zijn beschreven in de inventaris van Houps (1982).
- Archiefbescheiden (deel van de algemene stukken) van het College van Curatoren, 1910-1953.
- Archiefbescheiden van het Kabinet van het College van Curatoren, 1930-1953.
Aanvankelijk lag het in de bedoeling om van deze archiefblokken afzonderlijke inventarissen te maken.
Bewerking 2000/2001
In tweede instantie is door de Universiteit Leiden besloten om de vijf archiefblokken samen te voegen en globaal te herordenen, zodat volstaan kon worden met één, overkoepelende inventaris. Er heeft geen vernietiging van archiefbescheiden plaatsgevonden. Na deze bewerking is het gehele archief overgebracht naar de Universiteitsbibliotheek.
De stukken van algemene aard (1.1) zijn onderverdeeld in correspondentie, vergaderstukken en jaarverslagen. De correspondentie is geordend volgens twee systemen. In de periode 1878-1909 is er een chronologische serie ingekomen stukken (agendastelsel). In de periode 1910-1953 is er een ordening van ingekomen en minuten van uitgaande stukken op dossiernummer. De stukken uit de periode 1909-1928 zijn evenwel niet meer per jaar terug te vinden. Deze zijn opgenomen onder de stukken betreffende bijzondere onderwerpen (1.2). De stukken uit archiefblokken 4 en 2a-c zijn geplaatst onder 2. Kabinet van het College van Curatoren en 3. Bureau van de Universiteit.
Subject
- Universiteit Leiden (Organization)
Geographic
Topical
- Title
- Collection guide of the Leiden University archives, Board of Governors, 1878-1953 (1830-1953)
- Subtitle
- Archieven van de Universiteit Leiden - Curatoren, 1878-1953
- Author
- Centrale Archief Selectiedienst, 2001 ; André Bouwman en Silvia Compaan-Vermetten, 2007
- Date
- 2006
- Language of description
- Undetermined
- Script of description
- Code for undetermined script
- Language of description note
- Beschrijving is in het Nederlands.
Revision Statements
- 6 October 2014: latest update
Repository Details
Part of the Leiden University Libraries Archives & Collections Repository
Witte Singel 27
Leiden 2311 BG Netherlands
+31 71 527 2857
specialcollections@library.leidenuniv.nl