Skip to main content

Nico Rost archive

 Fonds
Identifier: ubl026

Scope and Contents

Het archief bevat personalia en internationale correspondentie, vooral met schrijvers uit Duitsland, België en Nederland (vrijwel uitsluitend na 1945). Tot zijn Nederlandse correspondenten behoorden o.a. H. Beem, Abel Herzberg, Ed. Hoornik, Jacques Presser, Jan en Annie Romein-Verschoor, Theun de Vries, Victor van Vriesland. Tot zijn Duitstalige correspondenten Ernst Busch, Alfred Kantorowicz, Hermann Kesten, Egon Erwin Kisch, Leo Lania, Ludwig Renn, Anna Seghers. In België schreef hij met Louis Paul Boon, Aloïs Gerlo en Herman Teirlinck. Daarnaast correspondeerde hij met oud-kampgenoten en collega's in het Nederlandse en Internationale Dachau Comité en organisaties van oud-verzetsstrijders. Hiernaast bevat het archief knipsels van tientallen artikelen van Rost in Nederlandse, Belgische en Duitse kranten en periodieken, typoscripten van gepubliceerde artikelen en werken waarvan geen publicatie is teruggevonden; manuscripten (nog ongeordend), uitgebreide documentatie (foto’s, knipsels, dossiers) betreffende het werk van Rost en zijn activiteiten in het Internationaal en Nederlands Dachau-comité. Ca. 350 gedrukte werken maken eveneens deel uit van de nalatenschap, waarvan een deel geschreven, vertaald of onder redactie van Rost.

Dates

  • Creation: 1884-1973
  • Creation: Bulk 1920-1967

Language of Materials

Nederlands, Duits

Conditions Governing Access

Het auteursrecht op de teksten berust tot 70 jaar na het overlijden van de auteurs bij de erven Nico Rost en (de erven van) zijn correspondenten.

Conditions Governing Use

De papieren zijn deels ongeordend en voorlopig alleen na afspraak in te zien. Gelieve contact op te nemen met de conservator Westerse handschriften.

Regels die van toepassing zijn bij het raadplegen van dit materiaal kunnen worden gevonden op de website van de Universiteitsbibliotheek Leiden.

Biographical / Historical

Rost werd in 1896 geboren in Groningen, waar zijn vader hem vertrouwd maakte met het joodse milieu. Hij bezocht enkele jaren het gymnasium in Groningen, maar verliet de school voortijdig om een loopbaan als schrijver te beginnen. Zijn literair werk werd echter slecht ontvangen. Van 1923 tot 1925 en van 1928 tot 1933 verbleef hij in Berlijn, waar hij kennismaakte met de belangrijkste Duitse schrijvers. Hij vertaalde werken van Alfred Döblin (Berlin Alexanderplatz), Gottfried Benn, Anna Seghers, Carl Einstein, Georg Kaiser, René Schickele en vele anderen. Hij schreef kritieken en beschouwingen in bladen als De Telegraaf (hierin al in 1923 een recensie over Kafka), De Gulden Winckel, Groot Nederland, De Nieuwe Kroniek.

Rost bracht in 1923 en 1924 twee bezoeken aan de jonge Sovjet-Unie om zich te verdiepen in het culturele leven daar. Twee reportages waren het gevolg. Voor de officiële Sovjetkunst had hij  weinig goede woorden over en zijn opmerking dat Lenin geen gevoel voor kunst had, was ook niet bevorderlijk voor een partij-carrière. In latere jaren lag hij regelmatig overhoop met andere communisten zoals Jef Last. Na bezoeken aan Madrid en Barcelona rapporteerde Rost over de Spaanse burgeroorlog. Tweemaal reisde hij naar de Sovjet-Unie om daar het culturele leven te bestuderen, maar pas in 1927 werd hij lid van de partij. De nazi's doorzag hij onmiddellijk en na een kort verblijf in het concentratiekamp Oranienburg werd hij in mei 1933 Duitsland uitgezet. Hij zette zijn werk als criticus en vertaler voort in Brussel. Van zijn politieke engagement getuigde hij in de Gentse sociaal-democratische krant Vooruit.

Tijdens de oorlog zat hij een jaar in het concentratiekamp Dachau. Daar bleef de Duitse literatuur, de taal van Goethe en Thomas Mann en van alle auteurs die hij voordien had vertaald, zijn grote steun en inspiratiebron. In zijn kampdagboek Goethe in Dachau. Literatuur en werkelijheid (1946) hield hij zichzelf, zijn kampgenoten en zijn lezers voor dat men een onderscheid moet maken tussen Duitsers en nazi's. Zijn communistische gezindheid, zijn kampervaringen en zijn persoonlijke bekendheid met tal van Duitse schrijvers maakten hem tot een geliefd spreker in de naoorlogse socialistische staten van Midden-Europa. Op reizen naar Hongarije en Tsjecho-Slowakije volgde een verblijf van enkele jaren in de DDR. Totdat bleek dat hij geen lid van de partij meer was en de DDR werd uitgezet. Op slag was hij salonfähig als spreker in de Bondsrepubliek.

In Nederland en daarbuiten was Rost actief als vervolger van voormalige nazi's. Hij zette zich in voor het blijvend herdenken van de slachtoffers van de nazi-terreur, ook van de zigeuners. In het Nederlands en het Internationaal Dachau-Comité ijverde hij voor het inrichten van het kampterrein als permanente gedenkplaats. Als publicist bleef hij de man van de korte, overzichtelijke reportage, liefst over iets van plaatselijk historisch of folkloristisch belang en verteld vanuit zijn persoonlijke ervaring. Een voorgenomen boek over zijn herinneringen aan de Berlijnse literaire wereld van de jaren twintig wist hij helaas niet te realiseren. Nico Rost overleed in 1967 te Amsterdam.

Extent

10 meter (circa) persoonlijk archief en ca. 350 gedrukte werken

Abstract in Dutch

Persoonlijk archief van Nico Rost (1896-1967), communistisch activist, vertaler, auteur van reportages en literaire kritieken.

Abstract in English

Personal archive of Nico Rost (1896-1967), communist activist, translator and author of reports and literary reviews.

Arrangement

De voorlopige inventaris van Rost heeft de volgende indeling:

A. Correspondentie: 1. Brieven aan Rost. – 2. Brieven van Rost (doorslagen). – 3. Nationaal en Internationaal Dachau-Comité. – 4. Internationaal Socialistisch Contact Bulletin. – 5. Brieven van derden over Rost.

B. Personalia en documentatie over Rost: 1. Personalia. – 2. Rost als auteur. – 3. Rost als spreker. – 4. Rost in de media. – Collectie en Roststudie;

C. Manuscripten en typoscripten van publicaties: Onuitgegeven of ongeïdentificeerde manuscripten, typoscripten, aantekeningen;

E. Documentatie van Rost: 1. Dachau. – 2. Tweede Wereldoorlog. – 3. Personen. – 4. Zaken. – 5. Foto’s. – 6. Landendocumentatie. – 7. Interesses Rost;

F. Edith Rost-Blumberg: 1. Correspondentie. – 2. Typoscripten. – 3. Vertalingen. – 4. Adresboekjes. – 5. Notities. – 6. Bouwstoffen biografie.

De drukken zijn onderverdeeld in: exemplaren van publicaties waaraan Rost heeft meegewerkt (ROST 100-); exemplaren met opdracht aan Rost (ROST 200-); overige exemplaren (ROST 300-).

Physical Location

Universiteitsbibliotheek Leiden, Bijzondere Collecties

Other Finding Aids

Archief: na overleg. De drukken zijn vindbaar in de Leidse online catalogus via hun plaatsingscodes die beginnen met ROST.

Klik hier voor de voorlopie inventaris van het archief van Nico Rost.

Immediate Source of Acquisition

In 1978 overleed de weduwe Rost, Edith Blumberg. Na bemiddeling van prof.dr. H. Würzner werd de schriftelijke nalatenschap van Nico Rost in 1979 door de erven geschonken aan de Universiteit Leiden, ter plaatsing in de Universiteitsbibliotheek.

Accruals

Er worden geen toekomstige aanvullingen verwacht.

Bibliography

  • DBNL (auteur)
  • Olink, H., Nico Rost, de man die van Duitsland hield. Een biografische schets. Amsterdam, 1997.
  • Hagen, P.J., Nico Rost (1896-1967): "beleven wat je ziet", in: P.J. Hagen, Journalisten in Nederland. Een persgeschiedenis in portretten 1850-2000. Amsterdam 2002, p. 348-356.
  • Kasse, D. Opvattingen over kunst en maatschappij in het kritische werk van Nico Rost, ca. 1920-1940. [S.l.] 1986. – [Doctoraalscriptie Rijksuniversiteit Leiden].

General

De archiefstukken kunnen, na overleg, worden opgevraagd bij de Leeszaal Bijizondere Collecties; de gedrukte werken via de online catalogus.

Processing Information

De collectie is door de enorme omvang en chaotische staat waarin zij werd ontvangen nog niet geheel geordend en beschreven. In 1980 en sinds 2000 hebben diverse inventariseringsacties plaatsgevonden. De correspondentie is alfabetisch geordend op auteur maar nog niet beschikbaar in de brievencatalogus. De knipsels van publicaties en typoscripten zijn alfabetisch geordend op tijdschrifttitel en verwerkt in een bibliografie. Voorlopig is alleen beperkte inzage mogelijk.

De gedrukte werken zijn opgenomen in de online catalogus.

In 2001 werd in de Universiteitsbibliotheek een tentoonstelling gewijd aan Nico Rost, die een goed beeld geeft van de rijkdom van het archief; hiervan is een webpresentatie beschikbaar.

Title
Collection guide of the Nico Rost archive (1884-1973)
Subtitle
Archief van Nico Rost
Author
André Bouwman, Anton van der Lem, 2007.
Date
2007
Language of description
Dutch; Flemish
Script of description
Code for undetermined script
Language of description note
Beschrijving is in het Nederlands.

Revision Statements

  • 27 May 2020: latest update

Repository Details

Part of the Leiden University Libraries Archives & Collections Repository

Contact:
Witte Singel 27
Leiden 2311 BG Netherlands
+31 71 527 2857