Scope and Contents
De bibliotheek bevat meer dan 150.000 gedrukte werken en portefeuilles met overdrukken, kleine geschriften, knipsels etc. Deze zijn deels aangekocht, deels geschonken (door leden van de Maatschappij, maar ook bijv. door welwillende uitgevers).
De handschriften (LTK) worden beheerd als onderdeel van de Westerse handschriften van de Universiteitsbibliotheek Leiden. Er zijn ca. 300 middeleeuwse handschriften, en ca. 1900 nummers met jongere manuscripten en 50.000 brieven, hoofdzakelijk Nederland betreffend. Een van de oudste aanwinsten is verworven in 1780 (LTK 348), de jongste aanwinst uit 2006 is LTK 2274. In de Catalogus der Bibliotheek van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde te Leiden dl. 1 (1887), zijn de eerste 1084 nummers systematisch geordend en beschreven (zie hieronder). De latere aanwinsten zijn op volgorde van binnenkomst erachter gevoegd.
Voor een selectie van deelcollecties zie hieronder. Dierbaar magazijn (1995) presenteert in 22 rijk geïllustreerde bijdragen de schatten van de bibliotheek en besluit met een Overzicht van de belangrijkste verworven collecties
(p. 175-184).
Dates
- Creation: 13e eeuw – heden
Conditions Governing Use
Gedrukte werken van voor 1900, manuscripten en brieven kunnen alleen onder toezicht worden ingezien in de Leeszaal Bijzondere Collecties.
Regels die van toepassing zijn bij het raadplegen van dit materiaal kunnen worden gevonden op de website van de Universiteitsbibliotheek Leiden.
Biographical / Historical
De Maatschappij der Nederlandse Letterkunde is in 1766 te Leiden gesticht ter bevordering van de Nederlandse taal- en letterkunde, de vaderlandse geschied- en oudheidkunde, en (sinds het einde van de 19e eeuw) de contemporaine belletrie. De bibliotheek van de Maatschappij is in 1876 als langdurig bruikleen gedeponeerd in de Leidse Universiteitsbibliotheek. Op dit moment fungeert de Bibliothecaris van de Universiteit Leiden tevens als Bibliothecaris van de Maatschappij.
In de Jaarboeken van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde (1766-heden) wordt uitgebreid aandacht besteed aan de groei van de bibliotheek; vaak worden bijzondere aanwinsten uit de verslagperiode vermeld. Informatie over de bibliotheek bevindt zich ook in het Archief van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde (inv. 548-613). Een geschiedenis van de bibliotheek geven De Groot (1966) en Dongelmans & De Niet (1995).
Extent
150.000 drukken (circa); ca. 2400 nummers met handschriften en brieven
Language of Materials
Undetermined
Abstract in Dutch
De Bibliotheek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, die sinds 1876 als langdurig bruikleen gedeponeerd is in de Leidse Universiteitsbibliotheek, omvat meer dan 150.000 gedrukte werken en ca. 2400 nummers met handschriften en brieven.
Abstract in English
The Library of the Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, held as a permanent loan collection at Leiden University Library since 1876, contains over 150,000 printed books and ca. 2400 items with manuscripts and letters.
Arrangement
In deel 1 van de catalogus 1887-1889 beschrijft H.C. Rogge de handschriften van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde zoveel mogelijk systematisch geordend (p. 1-86). Tevens kende hij nummers toe die ook nu nog gelden (LTK 1-992). De systematiek gekoppeld aan oplopende boeknummers is weinig gelukkig. Later verworven handschriften kunnen niet op de juiste plaats worden ingevoegd. Bovendien worden codices die meer dan een werk bevatten op meerdere plaatsen behandeld; het nummer is dan afhankelijk van de plaats in de systematiek waar het handschrift het eerst behandeld is (vgl. hierover Bouwman 1995). Niettemin biedt onderstaande onderzicht – de titels zijn ontleend aan Rogges inhoudsopgave (p. iii-iv) – een nuttige karakteristiek van de inhoud van LTK 1-992, en daarmee aanknopingspunten om verder te zoeken naar itembeschrijvingen in Bijzondere Collecties Digitaal (zie: Other Finding Aids).
Algemeene en vergelijkende Taalkunde (LTK 1-12)
Nederlandsche Taalkunde
| [1]. Inleiding (LTK 13-25); |
| [2]. Spraakleer (LTK 26-56); |
| [3]. Taalkundige aanteekeningen uit middeleeuwsche en latere schrijvers (LTK 57-70); |
| [4]. Woordenlijsten (LTK 71-103); |
| [5]. Tongvallen (LTK 104-134). |
Nederlandsche Letterkunde
| [1]. Inleiding (135-167); |
| [2]. Middelnederlandsche Letterkunde; Poëzie: In het algemeen (LTK 168-217). – Stichtelijke liederen (LTK 218-230); |
| [3]. Middelnederlandsche Letterkunde; Proza: Bijbelvertalingen (LTK 231-257). – Levens van Jezus (LTK 258-262). – Legenden van Heiligen; Marytorologiën (LTK 263-283). – Getijdeboeken (284-310). – Sermoenen, Collatiën enz. (LTK 327-336). – Stichtelijke geschriften (LTK 337-360); |
| [4]. Nieuwere letteren / Poëzie: Psalmberijming (LTK 362-364). – Rederijkers (LTK 365-372). – Dichtgenootschappen (LTK 373-377). – Enkele Dichters (LTK 378-454); |
| [5]. Nieuwere letteren / Proza: Bijbelvertaling (LTK 455-459). – Romans en Novellen (LTK 460-476). – Verhandelingen, Opstellen enz. (LTK 477-499). – Stichtelijke geschriften (LTK 500-510). – Toneelspelen; Poëzie en Proza (LTK 511-534). |
Hoogduitsche Letterkunde (LTK 536-543).
Gotische en andere Germaansche Talen (LTK 544-550).
Latijnsche en Grieksche Taal- en Letterkunde (LTK 551-568).
Fransche Taal- en Letterkunde (LTK 569-583).
Verschillende andere Talen (LTK 584-593).
Algmeene Geschiedenis (LTK 595-602).
Kerkelijke Geschiedenis Algemeene en Vaderlandsche (LTK 604-626)
Nederlandsche Geschiedenis
| [1]. Geschiedenis van het volk: In het algemeen (LTK 627-672). – Grafelijk tijdperk (LTK 673-691). – Stadhouderlijk tijdperk (LTK 692-729). – Na 1794 (LTK 730-735). |
| [2]. Geschiedenis van Gewesten en Plaatsen: In het algemeen (LTK 736-743). – Noord-Brabant (LTK 744-749). – Gelderland (LTK 750-767). – Zuid- en Noord-Holland (LTK 768-831). – Zeeland (LTK 832-840). – Utrecht (LTK 841-845). – Friesland (LTK 846-850). – Overijsel (LTK 851-853). – Groningen (LTK 854-855). |
Reizen in en buiten Nederland (LTK 856-866).
Levensbeschrijvingen (LTK 867-899).
| [1]. Alba amicorum, Genealogieën (LTK 900-906); |
| [2]. Brieven (LTK 1000-1006) |
Oudheidkunde enz. (LTK 907-920).
Aanhangsel
| [1]. Rechtsgeleerdheid (LTK 921-948). |
| [2]. Godgeleerdheid en Wijsbegeerte (LTK 949-959). |
| [3]. Geneeskunde, Wiskunde, Natuurkunde enz. (LTK 960-969). |
| [4]. Catalogussen, Verzamelingen van Handschriften enz. (LTK 970-992) |
Supplement (LTK 1007-1008).
Physical Location
Universiteitsbibliotheek Leiden, Bijzondere Collecties
Other Finding Aids
Voor een overzicht van itembeschrijvingen van handschriften en brieven zie de catalogus (kies bij Material type voor Letters om het zoekresultaat te beperken tot de brieven). Zie ook de hieronder vermelde deelcollecties.
De gedrukte werken zijn toegankelijk via de online catalogus. Ze hebben plaatsingscodes die beginnen met een van de volgende kastnummers: 1001-1347 of 1496-1511, 20670-20680 en 20079-20081. Sommige deelcollecties hebben een eigen plaatsingscode, bijv. KL.GES en BKNOOG. De ca. 2400 tijdschriften en seriewerken (in totaal meer dan 15.000 banden) hebben plaatsingscodes die beginnen met G (gevolgd door een spatie en een nummer), planomateriaal berust onder plaatsingscodes die beginnen met PLANOL. Zoekend in de online catalogus kunt u bij een titelbeschrijving altijd vaststellen of het exemplaar tot de Bibliotheek van de Maatschappij behoort; in dat geval gaat kunt u onderaan in de beschrijving vóór de plaatsingscode lezen: "Universiteitsbibliotheek (MNL): Maatschappij Nederlandse Letterkunde".
Custodial History
Diverse personen en instellingen.
Immediate Source of Acquisition
Informatie over het bruikleencontract met de Universiteitsbibliotheek Leiden bevindt zich in het Archief van de Maatschappij (AMN, inv. 235). De tekst van het bruikleencontract is opgenomen in de Wet van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde (2003), bijl. I.
Accruals
De bibliotheek groeit jaarlijks met zo’n 1400 boeken op het gebied van de Nederlandse taal- en letterkunde, de vaderlandse geschiedenis en de contemporaine belletrie. Middels het Verslag van de bibliothecaris
in de jaarboeken van de Maatschappij wordt het beheer van de collecties per werkjaar verantwoord.
Bibliography
- Bouwman, A.
Pen op papier en perkament. De collectie Middelnederlandse handschriften
, in: Dierbaar magazijn, p. 27-38. - Catalogus compendiarius. Inventaris van de handschriften, pars 3. Epistolaria et alba amicorum ex collectionibus societatum in usum eruditorum in bibliotheca depositis (Leiden 1936); pars 4. Codices manuscripti ex collectionibus societatum in usum eruditorum in bibliotheca depositis (Leiden 1937), I.
- Catalogus der bibliotheek van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde te Leiden. Leiden 1887-1889. – Dl. 1. Eerste afd. Handschriften. Bew. door H.C. Rogge met suppl. bew. door S.G. de Vries; Tweede afd. Drukwerken, 1ste ged. Bew. door L.D. Petit. (1887). – Dl. 2. Tweede afd. 2e. ged. Drukwerken. Bew. door L.D. Petit. 3e ged. Nederlandsch tooneel. Bew. door Th.J.I. Arnold met suppl. bew. door L.D. Petit (1887). – Dl. 3. Alphabetische catalogus. Bew. door L.D. Petit (1889).
- Dierbaar magazijn. De bibliotheek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde. Onder red. van B. Dongelmans, F. van Oostrom en P. van Zonneveld. Amsterdam 1995.
- Dongelmans, B. & M. de Niet,
Verzamelen in vogelvlucht
, in Dierbaar magazijn. Amsterdam 1995, p. 9-24. - Groot, J.R. de,
De bibliotheek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde 1766-1966
, in: Gedenkboek bij het 200-jarig bestaan van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden. Leiden 1966, p. 130-145. – [DBNL] - Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1766-heden. [Voorheen onder diverse titels, o.m.: Handelingen en mededeelingen van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde. – Handelingen en levensberichten van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde]. – [DBNL]
- Lieftinck, G.I., Codicum in finibus Belgarum ante annum 1550 conscriptorum qui in bibliotheca universitatis asservantur. Pars. 1: Codices 168-360 societatis cui nomen Maatschapij der Nederlandse letterkunde. Lugd. Batav. 1948 (= Codices manuscripti, 5).
- Wet van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden vastgesteld op de jaarvergadering van 24 mei 2003. [s.l. 2003].
General
De materialen kunnen worden aangevraagd via de online catalogus.
Processing Information
De oudste catalogi van de Bibliotheek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde zijn met de hand geschreven en inmiddels zelf onderdeel van de handschriftencollectie (zie Bouwman 1995). In 1829 werd de eerste gedrukte catalogus gepubliceerd, die twintig jaar later werd vervangen door een driedelige catalogus (1847-1849), up to date gehouden met bijvoegsels (1853, 1857, 1864) en een alfabetische bladwijzer op alle delen (1865). De laatste gedrukte catalogus van het complete bezit (drukken en handschriften) verscheen 1887-1889. Voor een volledig overzicht van catalogi zie de Collectie Catalogi Leids bibliotheekbezit (afd. M)
De Catalogus compendiarius – gedrukte inventaris van handschriften berustend in de Universiteitsbibliotheek Leiden – beschrijft de brievencollecties van de Maatschappij in dl. 3 (1936), haar manuscripten in dl. 4 (1937). De Middelnederlandse handschriften zijn gedeeltelijk gecatalogiseerd door Lieftinck (1948), maar compleet opgenomen in de Bibliotheca Neerlandica Manuscripta.
Subject
- Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden (Organization)
- Title
- Collection guide of the Library of the Maatschappij der Nederlandse Letterkunde (MNL) (13e eeuw – heden)
- Subtitle
- Bibliotheek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde (MNL)
- Author
- André Bouwman ; Anton van der Lem, 2007
- Date
- 2007
- Language of description
- Dutch; Flemish
- Script of description
- Code for undetermined script
- Language of description note
- Beschrijving is in het Nederlands.
Revision Statements
- 12 June 2020: latest update
Repository Details
Part of the Leiden University Libraries Archives & Collections Repository
Witte Singel 27
Leiden 2311 BG Netherlands
+31 71 527 2857
specialcollections@library.leidenuniv.nl