Scope and Contents
Het belang van de collectie 'Zaken Overzee' ligt vooral in de enorme breedte waarop werd verzameld. De collectie bevat zowel publicaties over koloniën als literatuur geschreven door inheemse auteurs.
Dates
- Creation: ca. 1820 - ca. 1965
Language of Materials
Nederlands , Maleis , Javaans , Soendanees
Conditions Governing Use
Regels die van toepassing zijn bij het raadplegen van dit materiaal kunnen worden gevonden op de website van de Universiteitsbibliotheek Leiden.
Biographical / Historical
Als begin van de verzameling geldt traditioneel het jaar 1839, toen een aantal boeken van de Raad voor de Koophandel en Koloniën bij elkaar werd gebracht in een kamer op het Ministerie van Marine en Koloniën op het Binnenhof te Den Haag. Een aantal van deze boeken was mogelijk ook afkomstig van het toenmalige Departement van Publieke Onderwijs, Nationale Nijverheid en Koloniën. Tegen het midden van de negentiende eeuw werd ‘Koloniën’ een zelfstandig departement en de bibliotheek groeide langzaam in omvang. De bibliotheek werd voornamelijk gebruikt door ambtenaren, maar ook steeds meer door studenten. Tijdens de Tweede Wereldoorlog liet de bezetter de bibliotheek, die bijna 100.000 delen omvatte, vertrekken van het Binnenhof, en de verzameling werd verplaatst naar de zolder van het Vredespaleis te Den Haag. Na de bevrijding keerde de bibliotheek weer terug naar de oude plek. In de jaren hierop werd de naam en status van de bibliotheek verscheidene keren aangepast. Eerst werd ‘Koloniën’ vervangen door ‘Overzeese Gebiedsdelen’, en dit werd hierna ‘Zaken Overzee’. Uiteindelijk zou de bibliotheek een onderdeel worden van het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Na de overdracht van de soevereiniteit over Nieuw-Guinea in 1962 besloot de regering tot een herschikking van de nu alleen nog op de koninkrijksdelen in de ‘West’ gerichte departementstakken. De bibliotheek van ‘Koloniën’ en het er omheen gegroeide documentatieapparaat zijn daarbij opgeheven.
In 1858 verscheen een eerste gedrukte catalogus van de bibliotheek. De lijst bevat beknopte beschrijvingen van zo’n 2.000 titels, merendeels uitgaven uit de 19e eeuw. De catalogus vermeldt ook een aantal drukken van voor 1800. Een tweede gedrukte catalogus verscheen in 1884 en vijftien jaar later waren omvang en gebruik van de bibliotheek al zo toegenomen dat alweer een nieuwe catalogus nodig bleek. Deze verscheen in 1898 en telde bijna 1000 bladzijden. Deze ‘Catalogus van de boeken en kaarten uitmakende de Bibliotheek van het Departement van Koloniën’ zou door geregeld verschijnende supplementen uiteindelijk een omvang van 11 delen krijgen. Het laatste supplement verscheen in 1930.
Extent
75.000 boeken en tijdschriften (circa)
Abstract in Dutch
Ca. 75.000 boeken en tijdschriften afkomstig van het voormalige Departement van Koloniën, bijeengebracht tussen ca. 1820 en ca. 1965, betrekking hebbend op Nederlands-Indië, Suriname en de Nederlandse Antillen (West-Indië)
Abstract in English
C. 75.000 books and journals from the former Department of Colonies, accumulated between c. 1820 and c. 1965, on the Dutch East Indies, Surinam and the Dutch Antilles (the West Indies).
Physical Location
Universiteitsbibliotheek Leiden, Bijzondere Collecties
Other Finding Aids
De boeken zijn beschreven in gedrukte catalogi, zie beneden onder Literatuur. Ze zijn via de online catalogus te vinden met getrunceerde plaatsingscodes, 1795?-1900?
Immediate Source of Acquisition
Na de opheffing van de bibliotheek van ‘Koloniën’ werd voor de collectie, die inmiddels was overgebracht naar een pand van de Staatsdrukkerij aan de Fluwelen Burgwal, een nieuwe bestemming gezocht. In februari 1963 bood minister van Binnenlandse zaken E.H. Toxopeus zijn collega van Onderwijs J. Cals aan de gehele bibliotheek op te laten nemen in die van de Rijksuniversiteit Leiden. Toxopeus meende dat Leiden het belangrijkste centrum voor niet-Westerse studies in Nederland was en dat de continuïteit van de bibliotheek na verhuizing naar Leiden bij uitstek gewaarborgd zou zijn.
Accruals
Er worden geen toekomstige aanvullingen verwacht.
Separated Materials
Van de collectie atlassen en kaarten kwam het merendeel terecht in het Algemeen Rijksarchief, thans het Nationaal Archief. Een aantal naoorlogse tijdschriften en een complete serie Handelingen van de Staten-Generaal bleven bij Binnenlandse Zaken achter. De doubletten die na de verwerking door de UB Leiden overbleven zijn samen met de oorspronkelijke Haagse dubbelenvoorraad afgestaan aan de UB Nijmegen.
Bibliography
- Lijst der boeken en geschriften uitmakende de bibliotheek van het Departement van Koloniën. 's-Gravenhage, 1858.
- Catalogus van de boeken en kaarten, uitmakende de bibliotheek van het Departement van Koloniën. 's-Gravenhage, 1884.
- Catalogus van de boeken en kaarten, uitmakende de bibliotheek van het Departement van Koloniën. 's-Gravenhage, 1898.
- Alphabetische lijst van jaarboeken, periodieken en seriewerken, aanwezig in de boekerij van het Departement van Koloniën, samengesteld door M.C. Mallée. 's-Gravenhage, 1919.
- Lijst van aanwinsten van de boekerij van het Departement van Koloniën. 1930-1962. - ['s-Gravenhage, ca. 1931-1963].
- Overzicht van de literatuur betreffende Nieuw-Guinea aanwezig in de bibliotheek van het Ministerie voor Uniezaken en Overzeese Rijksdelen. 's-Gravenhage, 1952-1953.
- Aanvulling op het literatuuroverzicht van Suriname en de Nederlandse Antillen, Januari/Juni 1953. 's-Gravenhage, 1953.
- Literatuuroverzicht / Afdeling Documentatie Ministerie van Overzeese Rijksdelen. 's-Gravenhage, 1954-1959.
- Vellekoop, J.,
De collectie "Zaken Overzee" in de UB
. In: Boek & Byte, mei 1996.
General
De boeken kunnen via de online catalogus worden aangevraagd. De handschriften moeten worden aangevraagd op de Leeszaal Bijzondere Collecties.
Processing Information
Het heeft lang geduurd voordat de ruim 75.000 banden uit Den Haag in Leiden waren verwerkt. Er is gekozen voor volledige integratie in het al aanwezige bezit, waarbij in principe geen doubletten werden opgenomen. Alle boeken kregen een nieuwe signatuur. Tijdschriften en series werden opgenomen in de bestaande V en S-nummering. De oude Haagse nummering is dus verlaten. De stempel van de bibliotheek van het Ministerie van Koloniën in de boeken herinnert echter nog wel aan de herkomst.
Bij het verwerken bleek allereerst dat ruim 10% van het vooroorlogse bestand in de loop der jaren zoek was geraakt. Een aantal van de titels die wel in de oude gedrukte catalogi vermeld staan is dus nooit in Leiden aangekomen.
Tussen de boeken bewaarde ‘koloniën’ een klein aantal handschriften van uiteenlopende aard. Deze werden in de UB aan de handschriftencollecties toegevoegd. In 1983 was de verwerking van de collectie afgerond.
Subject
- Netherlands. Ministerie van Koloniën (Organization)
- Netherlands. Ministerie van Zaken Overzee (Organization)
- Title
- Collection guide of the library of the Ministerie van Zaken Overzee (ca. 1820 - ca. 1965)
- Subtitle
- Bibliotheek van het Ministerie van Zaken Overzee
- Author
- Dr. Marie-Odette Scalliet, 2006
- Date
- 2007
- Language of description
- Dutch; Flemish
- Script of description
- Code for undetermined script
- Language of description note
- Beschrijving is in het Nederlands.
Revision Statements
- 24 October 2016: latest update
Repository Details
Part of the Leiden University Libraries Archives & Collections Repository
Witte Singel 27
Leiden 2311 BG Netherlands
+31 71 527 2857
specialcollections@library.leidenuniv.nl