De collectie Het Fotografisch Museum werd op twee plaatsen gestart. In 1910 begon in Amsterdam de Amateur Fotografen Vereniging (AFV – later werd hier Nederlandse aan toegevoegd en heette de club NAFV) een collectie die vooral de technologische ontwikkeling van de fotografie zou moeten representeren. Dit gebeurde naar aanleiding van een demonstratie van een oude camera door handelaar in fotografische apparatuur C.A.P. (Kees) Ivens. In 1912 nam in Haarlem een groep fotografen van de Nederlandse Club voor Fotokunst (NCvFK) het initiatief tot het aanleggen van een collectie foto’s van historische en artistieke betekenis, die de basis zou moeten vormen voor een toekomstig Museum voor Fotografie.

De NCvFK was in 1907 opgericht door een groep notabele amateur-fotografen, waaronder sommigen afkomstig van de Amsterdamse AFV. Naar voorbeeld van 'The Brotherhood of the Linked Ring' in Engeland, beoogde deze club de artistieke fotografie te bevorderen. Fotograaf en picturalist Adriaan Boer was voorman van de club, waartoe ook de bekende picturalisten Ernst Loeb, Johan Huijsen en Berend Zweers behoorden. De verschillende fotografenverenigingen onderhielden in een internationaal circuit veel contact met elkaar, ontmoetten elkaar bij fototentoonstellingen en -salons en waren erg belangrijk voor de technische en kunstzinnige ontwikkeling van de fotografie in die tijd. 6 April 1911 vermeldden de notulen van de NCvFK voor het eerst het initiatief tot de oprichting van de fotocollectie. Op 15 maart 1912 berichtte het fototijdschrift De Camera voor het eerst over de pogingen van deze club om een 'collectie fotografieën van historische en artistieke betekenis' onder te brengen bij een bestaand museum: het toenmalige Museum van Kunstnijverheid in Haarlem. Ook het blad Focus van Adriaan Boer maakte regelmatig melding van het bestaan van de fotocollectie. Men verzamelde foto’s en andere objecten die de technische evolutie van de fotografie illustreerden, plus artistieke – picturalistische – foto’s uit de eigen tijd. Van een fotografie-afdeling bij het Museum voor Kunstnijverheid is het nooit gekomen en het museum zelf sloot zijn deuren in 1926. In 1927 hernoemde het comité dat verantwoordelijk was voor de collectie de vereniging tot 'Nederlandsch Fotografisch Museum'. Daarna ontbreekt berichtgeving over de collectie nagenoeg, totdat de Bond van Nederlandse Amateur Fotografen Verenigingen (BNAFV, het landelijk overkoepelend orgaan van alle fotoclubs in Nederland, tegenwoordig de 'Fotobond', die de kern van de collectie op dat moment beheerde, deze in 1953 overdraagt aan het Leidse Prentenkabinet.